Onderstaande grafiek geeft het duidelijk weer: er bestaat een recht evenredig verband tussen de hoogte van de O&O-uitgaven en het aantal tewerkgestelde onderzoekers. Daarbij zijn Zuid-Korea, Zweden, Denemarken en Finland (groene cirkel) echte koplopers, met een O&O-uitgavenniveau van bijna of méér dan 3 procent en een tewerkstelling van méér dan 14 onderzoekers per 1.000 tewerkgestelden. België, dat ook de grens van 3 procent haalde, stelde in 2019 iets meer dan 12 onderzoekers per 1.000 werkenden te werk, een duidelijke indicatie dat de Belgische kenniseconomie verder staat dan die van de buurlanden (blauwe cirkel) en de meeste landen die ook intensief aan O&O doen. 

Verhouding aantal tewerkgestelde onderzoekers en niveau totale O&O-uitgaven in % van het bbp in België en geselecteerde landen (2019)

Bron: OECD (2021). Main Science and Technology Indicators Database

Uit onze studie bleek al dat op twintig jaar tijd het aantal tewerkgestelde onderzoekers meer dan verdubbelde (+ 44.133 jobs). Die jobcreatie gebeurde evenwel voornamelijk vanaf 2009: ongeveer 75 procent van de nieuwe jobs werd gecreëerd in de periode 2009-2019 (zie onderstaande grafiek). Dat zien we ook in de gemiddelde jaarlijkse groeicijfers: in de periode 2002-2008 steeg het aantal jobs gemiddeld met 3,6 procent, in de periode 2009-2019 bedroeg dat 5,0 procent. Het opdrijven van de O&O-uitgaven in België deed met andere woorden de aangroei van jobmogelijkheden voor onderzoekers met meer dan een derde (36%) toenemen.

Maar O&O is meer dan enkel de tewerkstelling van onderzoekers, er is evengoed het personeel dat technische en logistieke ondersteuning biedt dat rechtstreeks is verbonden aan de O&O-activiteiten. Ook daar zien we een sterke stijging: in de periode 2009-2019 nam het aantal overige O&O-personeelsleden toe met ongeveer 23.393 (zie onderstaande grafiek), dat is gelijk aan 86% van de jobcreatie in de periode 2002-2019. De O&O-intensivering had hier zelfs een veel sterkere impact: de groei in de periode 2009-2019 (4,3%) was zowat anderhalf keer zo groot als in de voorgaande periode. 

Aantal onderzoekers en overig O&O-personeel (headcount) in België (2002-2019)

Bron: OECD (2021). Researchers (indicator)

VBO - Onderzoek en ontwikkeling is dé belangrijkste tewerkstellingsmotor in België. De O&O-intensivering heeft dat alleen maar versneld. België kent daarom een arbeidsmarkt die sterk georiënteerd is naar de kenniseconomie, en dat is goed want O&O vormt een onmisbare schakel voor onze toekomstige welvaart. Evenwel is er nog een lange weg af te leggen om een gelijkaardig niveau als absolute koplopers Zuid-Korea en Zweden te bereiken. De uitdaging zal erin bestaan om voldoende geschikte profielen aan te trekken. In de context van een hoge Belgische loonkost en een arbeidsmarkt die nog steeds wordt geteisterd door een ‘war on talent’ zijn maatregelen zoals het expatregime en de BV-korting voor onderzoekers vitaal. Ze leveren duidelijk sterke resultaten op in termen van goedbetaalde jobs, toegevoegde waarde en economische welvaart, vandaag en morgen.

Foto ©belga