In aansluiting op die enquête schreef L’Echo (23 januari) dat de ondernemingen, gelet op de traagheid van de werking van justitie, op zoek gaan naar alternatieve formules, zoals mediatie en arbitrage. Het magazine Trends van dezelfde dag stelde dat arbitrage wederpartijen de mogelijkheid biedt om een geschil definitief te regelen zonder via de rechtbanken te gaan, door een beroep te doen op een onafhankelijke arbiter. Mediatie impliceert een derde, de mediator, die een gespreksbasis voor de partijen moet vinden. Volgens de enquête van Lydian nemen twee op drie geënquêteerde ondernemingen arbitrageclausules op in hun contracten.

Maar waarom gebruik maken van arbitrage en mediatie? Volgens de enquête van Lydian is de voornaamste factor de tijd die nodig is om van de hoven en rechtbanken een definitieve beslissing te verkrijgen. Volgens mij is dat echter niet de enige factor. Toegegeven, onze rechtbanken hebben het razend druk. En de procedures vergen inderdaad flink wat tijd. Meer fundamenteel echter is de onzekerheid waarmee een niet opgelost geschil de onderneming opzadelt. Voor bedrijven is die onzekerheid almaar minder aanvaardbaar. Een pragmatische oplossing vinden die én tijdwinst oplevert én het vooral mogelijk maakt om goede relaties met de andere partij te blijven onderhouden, is dan ook een uiterst valabele oplossing. Langdurige en onzekere geschillen hinderen bedrijven bij het focussen op hun corebusiness: creëren, produceren, meerwaarde genereren en innoveren.

Het is dan ook zeer lovenswaardig dat de Belgische wetgever belangstelling toont voor alternatieve wijzen van geschillenregeling. Zo heeft hij het zesde deel van het Gerechtelijk Wetboek aan de arbitrage en het zevende aan de mediatie gewijd. Vooral de wet van 24 juni 2013 heeft de bepalingen inzake arbitrage grondig geactualiseerd en van ons recht een toonbeeld van moderniteit ter zake gemaakt.

Het is niet mogelijk om in deze korte opinie alle voordelen van arbitrage, mediatie, of het collaboratief recht op te sommen. Wat ik wél kan doen, is iedere bedrijfsleider aanraden om er ernstig over te denken om in zoveel mogelijk B to B-contracten een beding op te nemen dat in geval van geschil voorziet in een beroep op mediatie en, als deze niet slaagt, in een beroep op arbitrage. Bedrijfsjuristen en advocaten kunnen getuigen van de voordelen op het vlak van snelheid, discretie, expertise, efficiëntie en rechtszekerheid van deze aanpak bij conflicten. De invoeging van die bedingen zal de partijen ertoe brengen om vóór alles te streven naar een pragmatische oplossing, in het belang van elkeen en van de continuïteit van hun handelsbetrekkingen. Mediatie biedt de partijen de mogelijkheid om de hulp van een gespecialiseerde derde – de mediator – in te roepen om hen bij te staan bij hun inspanningen om tot een minnelijke schikking te komen. Let wel, de mediator legt geen oplossing op. Hij helpt de partijen om zelf een oplossing voor hun geschil te vinden, maar ze kunnen zich op elk moment eenzijdig uit het proces terugtrekken. Als een dergelijke schikking niet mogelijk blijkt, is het aangewezen om een beroep te doen op arbitrage, waarmee het geschil spoedig kan beslecht worden. Het klimaat van vertrouwen en discretie van de arbitrage is er ook op gericht de relaties tussen de partijen zo goed mogelijk in stand te houden.

Bovendien is een dergelijk beding opstellen niet complex. CEPANI, het Belgisch Centrum voor Arbitrage en Mediatie, stelt een typebeding voor: “De partijen verbinden zich ertoe voor alle geschillen die uit of met betrekking tot deze overeenkomst mochten ontstaan, het Mediatiereglement van CEPANI toe te passen”. Daarenboven is het voorzichtig aan het typebeding nog volgende bepaling toe te voegen: “Indien de mediatie niet lukt, zal het geschil definitief beslecht worden volgens het arbitragereglement van CEPANI, door één of meer arbiters die conform dit reglement zijn benoemd”. Deze bepaling wordt aangevuld met de aanduiding van de plaats van de zetel, van het aantal arbiters, van de toepasselijke rechtsregels en van de taal van de mediatie- of arbitrageprocedure.

Ten slotte worden veel contracten gesloten met niet-Belgische partijen. Voorzien in het beroep op mediatie en arbitrage in contracten lijkt mij dan ook een gezonde en voorzichtige maatregel om te voorkomen dat men gedagvaard wordt voor buitenlandse rechtbanken waarvan men niet altijd de procedure of de neutraliteit kent. (*)

Philippe Lambrecht, bestuurder-secretaris-generaal

(*) Bijkomende informatie vindt u bij een bedrijfsjurist, een advocaat, of op de website van CEPANI (www.cepani.be).