Begin jaren tachtig begon Sophie Dutordoir, topvrouw van NMBS, haar studies Romaanse filologie aan de Gentse universiteit. Tegen het voorstel van haar moeder in die haar naar de militaire school wilde sturen. Eenmaal gekozen, ging ze rigoureus door tot de finish. Een karaktertrek die de energieke dame 40 jaar later nog altijd van top tot teen typeert. Onder haar leiding rijden de NMBS-treinen dagelijks zeven keer de wereld rond.

“Weet dat we de klimaatambities nooit kunnen bereiken zonder de bijdrage van het spoorvervoer”

Dutordoir begon haar loopbaan bij wijlen eerste minister Wilfried Martens. In 1990 ging ze aan de slag bij Electrabel dat ze, behalve een korte tussenstap als CEO van Fluxys, meer dan 20 jaar trouw bleef. Na een kort tussendoortje met haar eigen Italiaanse delicatessen-zaak ‘Poppeia’ in Overijse maakte ze de overstap naar NMBS.  Alsgezworen adept en fanatiekeling van industriële ondernemingen leidt ze sinds 2017, zoals ze zelf zegt, de meest complexe organisatie waar ze tot nog toe heeft gewerkt. In 2019 vervoerde NMBS meer dan 253 miljoen reizigers. Vandaag telt het zo’n 18.000 medewerkers en rijden haar treinen per dag zeven keer de wereld rond.

Monopolie

De komende tien jaar (tot 2032) behoudt NMBS haar monopolie op het treinvervoer van passagiers in ons land. Maar daarna staat niets nog de liberalisering in de weg. “Een vorm van concurrentie doet nooit kwaad. Meer nog dan de concurrentie tussen spoorwegbedrijven, moet NMBS echter haar krachten meten met de auto”, benadrukt Sophie Dutordoir. “Ons doel is om zoveel mogelijk mensen uit de wagen te halen en de modal shift richting het openbaar vervoer te realiseren, onder meer om de ambitieuze klimaatdoelstellingen die ons land heeft gesteld, ook te halen.” Velen verkopen de liberalisering vooral als een prijsverlaging en een kwaliteitsverbetering. “Ik vermoed dat de realiteit anders zal uitdraaien. Kijk maar hoe de regering-Verhofstadt destijds de liberalisering van de elektriciteitsmarkt verdedigde. En hoeveel de elektriciteitsfactuur vandaag bedraagt.” 

Beheerscontract

Sinds vorig jaar werd beslist om de Belgische treinmarkt nog tien jaar exclusief voor te behouden voor de NMBS, wacht NMBS op een nieuw beheerscontract. Dat zou eind 2022 getekend worden. Een must volgens Sophie Dutordoir willen we onze grenzen niet moeten opengooien voor om het even welke operator. Het voorstel van contract in de pijplijn steunt op vijf parallelle sporen: “(1) de plichten van NMBS, (2) de rechten van en compensaties voor NMBS in ruil voor die plichten, (3) de strategische ambities, (4), een meerjareninvesteringsplan(!) en (5) het performantieplan (waar willen we staan over tien jaar)”. 

Langetermijn-investeringen

Klanten overtuigen om de trein te nemen, betekent investeren. Zoals elk bedrijf moet doen, wil het relevant blijven.Sophie Dutordoir noemt een kat een kat. Dit land heeft decennialang ondermaats geïnvesteerd in het spoor. Wetende dat we de klimaatambities nooit kunnen bereiken zonder de bijdrage van de transportsector, in casu het spoorvervoer. “Zelfs tijdens de coronacrisis bleef NMBS rigoureus investeren. Bijna 700 miljoen euro in 2021, waarvan 310,4 miljoen in de uitbreiding van haar vloot met moderne en comfortabele treinstellen. Ruim 146 miljoen ging naar het onthaal van de passagiers in de stations, een goede 100 miljoen naar de modernisering van de heel archaïsche IT-toepassingen. Om al onze ambities waar te kunnen maken, wierven we vorig jaar 1.200 nieuwe medewerkers aan. Dit jaar zoeken we nog 1.300 mensen. Allen samen moeten we de spiegel vormen van de reizigers die we vervoeren.” 

Complex en strategisch

Ooit vertelde Sophie Dutordoir dat NMBS de meest complexe organisatie is waar ze tot nog toe heeft gewerkt. De zeer strakke hiërarchische structuur verbleekt bij die van Defensie. Het hoge aantal statutairen, maar ook de complexe en heel lange aanwervingsprocedures maken snel schakelen als management heel moeilijk. “NMBS is inderdaad uitermate complex, om tal van redenen. Maar er is al veel ten goede veranderd de afgelopen vijf jaar. Tegelijk is NMBS ook de mooiste onderneming die ik ken.” Bovendien is het een van de meest strategische ondernemingen, onmisbaar als motor voor het realiseren van de modal shift en als draaischijf voor de economische en sociale dynamiek van ons land. 

Langetermijnvisie en -strategie

Stiptheid is een bijzonder gevoelig thema. Tijdens de coronalockdown bijvoorbeeld daalde het spoorverkeer, maar nam de stiptheid toe. Zijn congestie en stiptheid communicerende vaten? “Wat geldt voor de weg, geldt ook voor het spoor. Hoe meer treinen er rijden, hoe sterker het congestierisico. En zo zijn er nog tal van andere factoren die impact hebben op de punctualiteit.” Toch spiegelt Sophie Dutordoir zich niet aan het Japannese spoor, waar een seconde te laat als een falen wordt beschouwd. “Een seconde te laat komen, is geen falen. Ik ben wel jaloers op landen die een langetermijnvisie en -strategie hebben en die koppelen aan een visie inzake ruimtelijke ordening en de organisatie van het werk.” 

Rigueur, rigueur, rigueur

Dutordoirs parcours is het resultaat van haar opvoeding die haar een positieve rigueur bijbracht, van veel toevalligheden, ontmoetingen, opportuniteiten en van af en toe de moed te hebben om op de trein te springen als die langskomt. En ook al kan ze soms niet voorbij de politiek, het siert haar dat ze opkomt voor haar onderneming die om de haverklap onder vuur wordt genomen. “Houd vast aan je waarden en ga nooit naast je schoenen lopen!”

Zet de volgende Let’s Talk-podcast van het VBO alvast in uw agenda. Met als gast Grégoire Dallemagne (CEO van Luminus en voorzitter van FEBEG), die vertelt over de grootste uitdagingen die de energiesector te wachten staan. Bevoorradingsproblemen als gevolg van de oorlog in Oekraïne, koolstofneutraliteit, energie-efficiëntie, de nieuwe energiemarkt … U hoort er alles over op donderdag 30 juni 2022.