De AI-verordening − Een Europees regelgevingskader voor artificiële intelligentie 

Artificiële intelligentie (AI) is overal. De meningen erover zijn verdeeld: sommigen zijn voorstanders van strikte regelgeving, anderen willen de ontwikkeling van AI de vrije loop laten. Europa is zich bewust van wat er op het spel staat en heeft onlangs een cruciale stap gezet richting de regulering van AI door een voorstel voor een verordening in te dienen: de AI Act, of de wet betreffende artificiële intelligentie. De ontwerpverordening heeft tot doel om geharmoniseerde regels vast te stellen om de veiligheid en de eerbiediging van de grondrechten te garanderen en tegelijkertijd innovatie te stimuleren. 

De belangrijkste betrachting is om AI-toepassingen te reguleren op basis van hun potentiële risiconiveau. Dit zijn de belangrijkste categorieën: 

• Minimaal risico: vrijgesteld van verplichtingen en beperkingen. 
• Hoog risico: voldoet aan strenge eisen: risicobeperkende systemen, gedetailleerde documentatie, duidelijke informatie aan de gebruiker, menselijk toezicht en cyberbeveiliging. 
• Onaanvaardbaar hoog risico: systeem dat als een duidelijke bedreiging wordt beschouwd, bijvoorbeeld voor emotieherkenning, sociale scoring, biometrische herkenning, gezichtsherkenning of technieken om de kwetsbaarheid van mensen te manipuleren en uit te buiten.
• Specifiek transparantierisico: model voor algemene doeleinden waarvoor transparantievereisten gelden (chatbots of deepfake-inhoud).   

Vergeleken met het oorspronkelijke voorstel van de Commissie bevat de voorlopige overeenkomst een aantal belangrijke elementen:    

1. Uitzonderingen voor rechtshandhavingsdoeleinden: er wordt voorzien in strikt gedefinieerde uitzonderingen voor het gebruik van biometrische herkenningssystemen door rechtshandhavingsinstanties, met toestemming van de rechter en voor de vervolging van specifieke misdrijven.
   
   Nieuwe bestuursstructuur: binnen de Commissie is een AI-bureau opgericht dat toezicht houdt op basis-AI-modellen (‘foundational models’) en de toepassing van de bijbehorende wetgeving. 
   
   Sancties: er zijn boetes voorzien die in verhouding staan tot de totale omzet van overtredende bedrijven (max. 35 miljoen euro), met gematigdere plafonds voor kmo’s en start-ups.  
   
   Maatregelen om innovatie en kmo’s te ondersteunen: de overeenkomst moedigt ‘AI regulatory sandboxes’ en praktijktesten aan om innovatie te bevorderen en tegelijkertijd de administratieve lasten voor kleine bedrijven te drukken.   
   
   Transparantie en bescherming van grondrechten: voor AI-systemen met een hoog risico is een beoordeling van de gevolgen voor de grondrechten vereist, met strengere transparantieverplichtingen.  

De voorlopige overeenkomst bepaalt dat de AI-verordening twee jaar na goedkeuring in werking treedt. De technische werkzaamheden zullen de komende weken worden voortgezet voordat de overeenkomst wordt voorgelegd aan de vertegenwoordigers van de lidstaten.
  

VBO – De AI-verordening is een belangrijke stap richting de regulering van AI in Europa en probeert een balans te vinden tussen het stimuleren van innovatie en het beschermen van grondrechten. Dat evenwicht blijft een uitdaging, maar de AI-verordening zou een wereldwijde standaard kunnen worden, net als de General Data Protection Regulation (GDPR), waarmee de Europese benadering van technologieregulering naar het wereldtoneel wordt getild. Zal die uitdaging worden aangegaan?