Met nog zes maanden te gaan voor de volgende federale verkiezingen kunnen we met zekerheid zeggen dat de verwachte pensioenhervorming van de Vivaldi-coalitie er niet komt. Er zijn wel maatregelen genomen, maar die bestonden voornamelijk uit het verhogen van de laagste pensioenen (die overeenkomen met de meest gefragmenteerde loopbanen), met bijzondere aandacht voor het minimumpensioen.
Aan de financiële houdbaarheid van de pensioenen werd daarentegen heel weinig aandacht besteed, hoewel dat punt was opgenomen in het regeerakkoord. Het mag dus niet verbazen dat de tot nu toe genomen maatregelen de toestand van de overheidsfinanciën hebben verslechterd, met pensioenuitgaven die tussen nu en 2070 naar verwachting met 1 tot 1,2 procent van het bbp zullen stijgen (cijfers van de NBB).
Die prognoses moeten worden afgezet tegen de resultaten van de vorige legislatuur. Toen verbeterde de financiële situatie van de pensioenen (-1,6 procentpunt bbp tegen 2060) dankzij een reeks moeilijke maar moedige en logische maatregelen, zoals de verhoging van de wettelijke pensioen- en brugpensioenleeftijden en de afschaffing van de diplomabonificatie voor ambtenaren.
Om de zorgwekkende voorspellingen van stijgende pensioenuitgaven te temperen, overweegt de minister de herinvoering van een pensioenbonus. Die bonus zou de stijging van de uitgaven moeten terugbrengen van 1 tot 1,2 procent van het bbp tot 0,5 tot 0,7 procent van het bbp. De sociale partners hebben zich tegen die bonus uitgesproken.
Het VBO voorspelt dat de herinvoering van een pensioenbonus zeer weinig effect zal hebben op de verhoging van de pensioenleeftijd en wellicht duur zal uitvallen als die niet wordt ingebed in een diepgaandere hervorming van het einde van de loopbaan. Het is namelijk aangetoond dat de pensioenbonus werknemers niet voldoende aanmoedigt om hun loopbaan daadwerkelijk te verlengen. Onder de vorige legislatuur werd vastgesteld dat de pensioenbonus vooral de mensen ten goede kwam die toch al van plan waren om niet met vervroegd pensioen te gaan, en dat er dus sprake was van een onbedoeld voordeel. Als de maatregel zijn doel blijkt te missen, is dat een onnodige verspilling van financiële en personele middelen.
Om mensen daadwerkelijk aan te zetten tot langer werken, moeten er actuariële correcties worden aangebracht in de formule voor het berekenen van het pensioenbedrag. Het pensioenbedrag wordt op dit moment berekend volgens een percentage van het bedrag van de begrensde en geïndexeerde lonen van de hele loopbaan, waarbij ieder loopbaanjaar voor 1/45ste telt. Als iemand vroeger vertrekt, vergaart hij minder 45sten. Het bedrag van zijn pensioen zal dus kleiner zijn dan bij iemand die 45/45sten heeft gewerkt. Maar doordat er geen actuariële correctie is, wordt de vermindering van de loopbaanfractie gecompenseerd door de bijkomende periode waarin de werknemer zijn pensioen zal ontvangen. Dat ontbreken van een actuariële correctie moedigt de werknemers sterk aan om te vertrekken op de meest nabije ingangsdatum van het pensioen (vervroegd pensioen). Het is daarnaast onbillijk ten aanzien van degenen die effectief langer werken.
Het systeem van actuariële correcties biedt werknemers ook meer keuzemogelijkheden door iedereen op een verantwoordelijke manier te laten kiezen wanneer hij met pensioen gaat en dat eventueel te combineren met een beperkte beroepsactiviteit (deeltijds pensioen eerder dan stelsel van eindeloopbaantijdskrediet).
De vakbonden vinden de pensioenbonus oneerlijk omdat die werknemers met zware beroepen en laaggeschoolden de facto uitsluit, aangezien zij niet de mogelijkheid hebben om langer te werken.
We kunnen dus alleen maar hopen dat de volgende regering de pensioenhervorming grondig aanpakt, met een focus op rechtvaardigheid tussen generaties en tussen statuten, om zo de toekomstige generaties enig perspectief te bieden. Het systeem zal ook opnieuw datgene moeten doen waarvoor het oorspronkelijk bedoeld was: een vervangingsinkomen bieden voor inkomen uit arbeid.
Lees meer artikels over:
