Overleg stopt waar geweld begint

De voorbije weken namen geweld en agressie aan het adres van ondernemers opvallend toe. Bovendien groeit de onverschilligheid daarover met de dag. Of die agressie nu kadert in een sociaal conflict en privé-eigendom viseert, mensen persoonlijk bedreigt, op straat of tijdens een event … te vaak volgt slechts de obligate reactie: “Dit mag niet meer gebeuren. Dit is onaanvaardbaar”. Woorden, woorden, woorden … Gaan we niet al te gemakkelijk over tot de orde van de dag?

Zo’n gedooghouding legt de vinger op de etterende wonde: het failliet van het overleg tussen mensen die elkaar met menselijk respect in de ogen durven kijken. Die met gezond verstand tot een compromis kunnen (en willen) komen. En hun eisen niet manu militari opleggen of forceren door wegen of bedrijven te blokkeren, deuren in te trappen, gevels te bekladden, werkwilligen te gijzelen … Organisaties mogen dan wel uitdrukkelijk afstand nemen van die activistische daden of elke vorm van gewelddadig verzet, het feit dat anonieme amokmakers zelf het heft in handen nemen, wijst op de onmacht van diezelfde organisaties om compromissen te sluiten die het belang van de eigen achterban overstijgen. Idem dito voor activisten die door openbare wegen te blokkeren direct de veiligheid van de andere weggebruikers in het gedrang brengen. Of indirect economische schade aanrichten die op langere termijn het welzijn van de maatschappij, en dus van ieder van ons, aantast.

Geweld blokkeert vooruitgang

Het recht op staken is een recht dat door niemand wordt betwist, maar je mag het niet verwarren met een recht om bedrijven of wegen te blokkeren, of nog erger, met het recht om personen binnen of buiten hun privésfeer aan te vallen. We kunnen niet aanvaarden dat de vrijheid om te gaan werken en zich te verplaatsen op de schop gaat. Net zoals het onaanvaardbaar is dat in Frankrijk bijvoorbeeld de communistische vakbond in de energiesector dreigt om de stroomvoorziening af te sluiten voor parlementsleden die de pensioenhervorming steunen. Het is een vorm van anarchie die het principe van de rechtsstaat ondermijnt en die ingaat tegen de wil van de meerderheid van de bevolking.

Wat de oorzaak van activistisch, irrealistisch of losgeslagen geweld – ideologie, frustratie, woede en onmacht of dieperliggende sociale, economische en politieke problemen – ook is, het valt nooit goed te praten. Met gewelddaden zet je jezelf buiten de samenleving en dwing je geen vooruitgang af. Geweld werkt contraproductief en ondergraaft elke geloofwaardigheid. Hooguit haal je even de koppen of het journaal, maar bottomline leidt geweld tot meer problemen, polarisatie en hypothekeert het het bereiken van duurzame oplossingen in het belang van iedereen. Elk overleg stopt waar geweld begint.

Gentleman’s agreement revisited

Heel uitzonderlijk zegeviert het gezond verstand en haalt het ons uit de negatieve draaikolk van toenemend geweld. Ik denk met heimwee terug aan februari 2002 toen de Groep van Tien (het topoverleg tussen vakbonden en werkgevers) op twee dagen tijd(!) een gentleman’s agreement tekende over do’s-and-don’ts tijdens vakbondsacties. Aanleiding was onder meer de ‘gijzeling’ van enkele vakbondstoppers in het ABVV-hoofdkwartier door de ‘revolutionaire’ groep rond syndicaal afgevaardigde Roberto D’Orazio tijdens het conflict rond het faillissement van staalbedrijf Forges de Clabecq. Voor de vakbondstop was een rode lijn overschreden en de weg geëffend voor het zogenaamde ‘herenakkoord’. Beschouw dat als een geloofsbelijdenis in sociale bemiddelingsprocedures, met onder meer een oproep aan de werknemers om alle vormen van geweld te vermijden en een oproep aan de werkgevers om niet spoorslags over te gaan tot juridische procedures. Maakte dat herenakkoord een verschil? Absoluut. De sociale partners konden en kunnen elkaar erop aanspreken. En dat gebeurt ook.

Al verwaterde het gebruik ervan met de jaren. Met kankeren alleen kom je nergens^(*). Dus zegt mijn gezond verstand dat het tijd wordt om het akkoord af te stoffen en als rechtschapen mannen en vrouwen elkaar opnieuw recht in de ogen te kijken. Organisaties zoals de sociale partners hebben de plicht om tegen elke vorm van geweld in te gaan. Vandaar ook mijn oproep aan de vakbonden en werkgevers de voorbije weken om dit toenemend geweld in onze maatschappij streng te veroordelen met woorden … en in daden!

Benieuwd of er eerstdaags een constructief antwoord komt.

^(*) Lees het dubbelinterview met premier Alexander De Croo en Pieter Timmermans over het belang van ‘vertrouwen’ voor ons samenleven.