Zoals elk jaar publiceert de Europese Commissie (EC) haar ‘landverslag’ voor België (1). In dat verslag geeft de commissie een overzicht van de huidige situatie en wijst ze op de uitdagingen waarmee ons land wordt geconfronteerd. Ons land staat namelijk voor aanzienlijke uitdagingen, zowel op het gebied van de overheidsfinanciën als van de arbeidsmarkt.
De Commissie stelt naast dat verslag ook altijd een lijst met aanbevelingen op.
Dit jaar formuleert de Europese Commissie 4 specifieke aanbevelingen voor België:
- Een fiscale hervorming doorvoeren om de drempels op de weg naar werk weg te nemen en werkontmoedigende factoren tegen te gaan.
- De uitvoering van het Plan voor herstel en veerkracht versnellen.
- De tekorten aan arbeidskrachten en de discrepanties tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden aanpakken.
- De inspanningen die nodig zijn voor de groene transitie opvoeren.
In het verslag wordt een alarmerend beeld geschetst van de Belgische overheidsfinanciën. In 2023 zullen het Belgische overheidstekort en de Belgische overheidsschuld naar verwachting respectievelijk -5% en 106% van het bbp bedragen, en bij ongewijzigd beleid laten de prognoses voor de komende jaren weinig verbetering zien, vooral gezien de vergrijzing en de impact daarvan op de uitgaven voor pensioenen en langdurige zorg. De EC klasseert België momenteel echter niet als een land met een kortetermijnrisico, maar eerder als een land met een hoog risico op middellange en lange termijn (zie grafiek 1).
De EC wijst er ook op dat de toepassing van de algemene ontsnappingsclausule, die voorziet in de mogelijkheid van een buitensporig tekort in het geval van een crisis, een einde neemt in 2024, en dat zij zal voorstellen de buitensporigtekortprocedure in het voorjaar van 2024 in te leiden voor landen die het tekortcriterium van 3% van het bbp overschrijden.
Grafiek 1: Vereiste aanpassing om de overheidsschuld te stabiliseren – S2 (2)
Bron: Debt Sustainability Monitor, Europese Commissie.
De EC wijst op de problematiek van drempels op de weg naar werk en werkontmoedigende factoren. Die zijn erg talrijk en er zijn dan ook verschillende verklaringen voor. De belastingdruk op arbeid is veel hoger dan in andere landen, behalve voor de zeer lage lonen (zie grafiek 2). In haar eerste aanbeveling pleit de EC voor een hervorming van het belasting- en uitkeringsstelsel om de werkontmoedigende factoren tegen te gaan door de belastingdruk op arbeid te verschuiven en het belasting- en uitkeringsstelsel te vereenvoudigen.
Grafiek 2: Tax wedge for single and second earners as a % of total labour costs, 2022
De complexiteit en de specifieke kenmerken van sociale uitkeringen dragen eveneens bij tot de bestaande inactiviteits-, werkloosheids- en lageloonvallen. Bepaalde voordelen zijn namelijk afhankelijk van de status van de begunstigde en kunnen verloren gaan als zij weer aan het werk gaan. Het onbeperkt in de tijd uitbetalen van werkloosheidsuitkeringen in combinatie met weinig verplichtende zoek- en beschikbaarheidsvoorwaarden kan de doeltreffendheid van het activeringsbeleid verminderen.
De tekorten op de Belgische arbeidsmarkt behoren tot de hoogste in Europa. Om dat te verhelpen, moeten we de discrepanties tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden wegwerken (door onder andere STEM-opleidingen aan te moedigen), moeten we iets doen aan het inactiviteitsprobleem onder 60-plussers (door onder andere het probleem van langdurig zieken aan te pakken) en ervoor zorgen dat meer volwassenen deelnemen aan opleidingen teneinde de omscholing en inzetbaarheid te verbeteren.
Naast de tekorten en de discrepanties tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden beveelt de Commissie aan om het activeringsbeleid dat gericht is op de integratie van kansarme groepen in de arbeidsmarkt te versterken, de prestaties en gelijkheid van onderwijs- en opleidingsstelsels te verbeteren en de hervormingen die het beroep van leraar aantrekkelijker moeten maken voort te zetten.
Die verschillende actielijnen op de arbeidsmarkt zijn meer dan noodzakelijk als we de tewerkstellingsgraad van 72,3% in het laatste kwartaal van 2022 willen optrekken naar 80%.
(1) Het landverslag voor België werd gepubliceerd op 24 mei 2023 en is beschikbaar via deze link.
(2) S2 is een indicator voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op middellange termijn en geeft een idee van het risico van de budgettaire houdbaarheid per land. Hijwordt berekend als de som van de initiële begrotingssituatie en de vergrijzingskosten.
Lees meer artikels over:
