Tegen de achtergrond van wereldwijde toenemende geopolitieke spanningen heeft de Europese Commissie vijf initiatieven voorgesteld om “de economische veiligheid van de EU [te] vergroten en tegelijkertijd de openheid van handel, investeringen en onderzoek voor de economie van de EU [te] handhaven”.
Het pakket maatregelen, bestaande uit wetgevingsvoorstellen en discussienota’s, maakt deel uit van de strategie van de Unie inzake economische veiligheid die in juni 2023 werd gepubliceerd.
Vijf initiatieven
- 1. Herziening van het Europees kader voor het screenen van buitenlandse investeringen (wetgevingsvoorstel)
2. Raadpleging van lidstaten en stakeholders over de potentiële risico’s van uitgaande investeringen (witboek)
3. Versterking van de Europese coördinatie van uitvoercontroles op goederen voor tweeërlei gebruik (witboek)
4. Versterking van de veiligheid op het gebied van onderzoek (wetgevingsvoorstel)
5. Steun voor onderzoek en ontwikkeling op het gebied van technologieën voor tweeërlei gebruik (witboek)
Het Europees kader voor het screenen van buitenlandse investeringen, dat sinds oktober 2020 van kracht is, heeft betrekking op het screenen van overnames van of verwerving van zeggenschap over Europese bedrijven door buitenlandse entiteiten die een bedreiging zouden kunnen vormen voor de (nationale) veiligheid en openbare orde. Dat kader coördineert de nationale screeningssystemen die in 23 van de 27 EU-lidstaten bestaan en machtigt de Commissie om adviezen uit te brengen over de risico’s die voortvloeien uit Chinese, Russische of andere investeringen in strategische gebieden of kritieke infrastructuur. Ter herinnering: België heeft in juli 2023 zijn eigen screeningsmechanisme ingevoerd – de Interfederale Screeningscommissie.
Op basis van meer dan 1.200 screeningskennisgevingen van lidstaten de afgelopen drie jaar, wil de Europese Commissie in haar voorstel tot herziening van de verordening bepaalde procedurele aspecten van de nationale systemen harmoniseren. Die herziening doet echter de vraag rijzen naar de bevoegdheid van de Commissie, aangezien nationale veiligheid de exclusieve verantwoordelijkheid van de lidstaten blijft.
Na de oprichting van een interne expertengroep beveelt de Commissie de lidstaten aan om de risico’s van uitgaande investeringen over een periode van 12 maanden te monitoren. Die evaluatiefase, die openstaat voor de stakeholders, moet het mogelijk maken beter in te schatten of voorzorgsmaatregelen nodig zijn. Het is nog niet duidelijk of er plannen zijn om kapitaalstromen of het delen van gevoelige technologieën te reguleren.
De Commissie komt ook met een voorstel voor betere coördinatie van de vele nationale uitvoercontroleregelingen die onlangs zijn ontstaan als gevolg van geopolitieke spanningen, met name in verband met geavanceerde technologieën inzake halfgeleiders en kunstmatige intelligentie. Gezien de moeilijkheden rond de multilaterale Wassenaar-regeling, die lijsten van goederen voor tweeërlei gebruik regelt, zou een betere Europese aanpak de versnippering van de regels binnen de Unie voorkomen. Onze exporteurs hebben immers behoefte aan duidelijkheid binnen de interne markt. Het concrete voorstel wordt tegen de zomer van 2024 verwacht.
VBO − Het VBO volgt de Europese en Belgische werkzaamheden op het vlak van economische veiligheid op de voet en zal actief deelnemen aan de besprekingen over de verschillende initiatieven. Beperkende maatregelen van de overheid rond dat onderwerp hebben een directe impact op onze bedrijven en de vrijheid om handel te drijven. We pleiten daarom voor een proportionele aanpak, gebaseerd op een objectieve inschatting van de risico’s, waarbij op structurele manier wordt overlegd met de privésector.
Lees meer artikels over:
