Hervorming aansprakelijkheidsrecht

Deze week gaat ‘Napoleon’ in première, de film waarin Joaquin Phoenix gestalte geeft aan de kleine doch machtige Franse generaal. De kans is klein dat regisseur Ridley Scott stilstaat bij wat misschien de meest blijvende impact van Napoleon is, met name zijn invloed op het recht. Vele jaren na Waterloo blijft het Burgerlijk Wetboek (de ‘Code Civil’) overeind.

De maatschappij van vandaag is echter niet meer de maatschappij van 200 jaar geleden. Om die reden zijn belangrijke onderdelen van het Burgerlijk Wetboek de voorbije jaren reeds hervormd. Het belangrijke verbintenissenrecht werd zo reeds in een moderner jasje gestoken.

Op dit moment werkt de Kamercommissie Justitie aan een belangrijk ander deel van het burgerlijk recht, de hervorming van het aansprakelijkheidsrecht. Die rechtstak raakt iedereen: burger, onderneming en overheid. Iedereen is immers op een bepaald ogenblik schadeverwekker of schadelijder.

Gedurende lange tijd was het aansprakelijkheidsrecht voornamelijk rechtersrecht. Op basis van een handvol artikelen werd bepaald wie aansprakelijk is voor welke schade en onder welke voorwaarden. Met de hervorming van het aansprakelijkheidsrecht beoogt de wetgever de rechtspraak te consolideren en toegankelijker te maken, zodat iedereen er zijn weg kan in vinden.

Een debat over aansprakelijkheidsrecht is altijd een delicaat debat. Finaal staat steeds de vraag centraal wie uiteindelijk de last draagt van geleden schade. De maatschappelijke impact van die vraag kan moeilijk overschat worden. Daarom is het goed vast te stellen dat het debat binnen de Kamercommissie op ernstige wijze wordt gevoerd, op basis van input van voorname experten. Een dergelijk debat, waarbij wordt gezocht naar gedragen oplossingen, is de beste garantie voor een duurzaam aansprakelijkheidsrecht.

Een belangrijk aandachtspunt voor het VBO betreft daarbij het evenwicht tussen schadelijder en schadeverwekker. Beide moeten zeer duidelijk weten waar ze aan toe zijn, mede om de risico’s te kunnen inschatten. Belangrijke wijzigingen ten opzichte van de bestaande situatie, vormgegeven door de rechtspraak, moeten weloverwogen worden doorgevoerd, om experimenten te vermijden. De besprekingen binnen de Kamercommissie lijken daar tot op heden garanties voor te bieden.