Naar een positieve evolutie op de Belgische arbeidsmarkt?

De RVA publiceerde onlangs zijn jaarverslag voor 2023. Wat moeten we uit dat verslag onthouden?

1. Evolutie van de cijfers

De economische situatie in 2023 wordt gekenmerkt door het einde van de ‘COVID-19’-periode, maar dat betekent niet dat we opnieuw terugkeren naar een stabiele situatie.

Hoewel we vaststellen dat het aantal vergoede volledig werklozen naar het laagste niveau daalde sinds 1977 en dat het aantal tijdelijk werklozen terugkeert naar een niveau dat vergelijkbaar (maar niet gelijk) is met dat van 2019, merken we ook op dat het aantal aanvragen voor onderbrekingsuitkeringen het hoogst is sinds 2020.

2. De cijfers voor 2023 bevestigen dat de neerwaartse trend van de afgelopen jaren zich doorzet, maar …

• De inactiviteitsgraad blijft in België vrij hoog in vergelijking met andere Europese landen. In België bedraagt die namelijk 38,6%, ten opzichte van een gemiddelde van 35% in de hele eurozone.
• Langdurig werklozen (periode van werkloosheid van twee jaar of meer) vormen nog steeds de overgrote meerderheid van de volledig werklozen.
• Eind 2023 was de kloof tussen zij die het stelsel van werkloosheid verlaten en zij die instromen op zijn kleinst sinds 2021. Het aantal mensen dat het stelsel van werkloosheid verlaat, daalde namelijk sterk.
• De inactiviteits- en werkloosheidsgraad verhullen echter grote regionale verschillen:

1. . De inactiviteitsgraad bedraagt 36,2% in het Vlaamse Gewest, maar ruim 40% in het Waalse Gewest.
2. . De werkloosheidsgraad is ongelijk verdeeld over de gewesten, met een percentage van minder dan 4% in de meeste Vlaamse provincies.

3. Tijdelijke werkloosheid: terug naar ‘normaal’(?)

De cijfers zijn in 2023 duidelijk gedaald, maar ze zijn nog steeds hoger dan voor de COVID-19-crisis. De bouwnijverheid, de industrie en de horeca zijn logischerwijs de sectoren met het grootste aandeel tijdelijke werkloosheid binnen het arbeidsvolume in voltijdse equivalenten volgens activiteitstak.

De verhouding tussen de verschillende stelsels voor tijdelijke werkloosheid weerspiegelt het einde van de specifieke stelsels die werden opgezet om de rampzalige economische gevolgen van opeenvolgende crisissen (COVID-19, inval in Oekraïne en energiecrisis) tegen te gaan. Ter herinnering: het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht ‘energie’ eindigde op 31 maart 2023.

In 2023 werd slechts in 7,8% van de gevallen gebruikgemaakt van het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, terwijl het stelsel van tijdelijke werkloosheid om economische redenen in 65,7% van de gevallen werd toegepast.

4. Stelsels van loopbaanonderbreking

De veruit populairste vormen van tijdskrediet zijn de eindeloopbaanstelsels en de vermindering van de arbeidsprestaties met een vijfde. Naast de stelsels van tijdskrediet (privésector) en loopbaanonderbreking (publieke sector) wordt steeds meer gebruik gemaakt van thematische verloven (iets minder dan de helft van alle stelsels van loopbaanonderbreking). Een groot deel daarvan bestaat uit ouderschapsverloven (lees ook ons artikel over evoluties binnen de verschillende verlofstelsels).

5. Samenvatting en vooruitzichten

De cijfers in het activiteitenverslag van de RVA zijn een afspiegeling van de schommelingen in de economische context.

De RVA wordt, net als andere socialezekerheidsinstellingen, geconfronteerd met talrijke uitdagingen en een ongunstige budgettaire context.

Om zijn taken te kunnen volbrengen, heeft de RVA nood aan een strikt begrotingsbeheer, moet het een plan opzetten om de verschillende kantoren te reorganiseren en om de procedures in verband met de stelsels van werkloosheid (volledige, tijdelijke en loopbaanonderbrekingen) te vereenvoudigen en te digitaliseren.