Vorige week gingen een aantal belangrijke economische alarmsignalen af. In de chemische nijverheid ligt de bezettingsgraad van de productiecapaciteit momenteel maar op 70% ten opzichte van 78 à 80% normaal. En uit de maandelijkse conjunctuurenquête van de NBB blijkt dat het vertrouwen bij de ondernemingen uit de chemische nijverheid in september is gedaald tot het laagste peil ooit gemeten in de enquête (d.i. sinds 1980).
De moeilijkheden in de chemie zijn een direct gevolg van de veel sterkere toename van de energie- en loonkosten in België in 2022 in vergelijking met de Europese, Aziatische en Amerikaanse concurrenten, in een context van een stagnerende Europese vraag (o.a. vanuit de autosector) die neerwaartse druk op de prijzen zet. Een aantal producten uit de chemische of kunststoffenindustrie kunnen in die context nog maar moeilijk rendabel geproduceerd worden in België.
Een andere sector waarvan de conjunctuur fors aan het verslechteren is, is de bouwsector en meer bepaald de nieuwbouw- en renovatiesector. Volgens een recente enquête van bouwfederatie Embuild rapporteert 62% van de bouw- en installatiebedrijven momenteel een vermindering van projectaanvragen van klanten. 51% van de bouwbedrijven verwacht dat 2023 slechter zal zijn dan 2022 (t.o.v. 13% beter) en voor 2024 is zelfs 63% pessimistisch gestemd (t.o.v. 8% optimistisch).
Daarnaast is ook het aantal faillissementen in de voorbije maanden stevig opgelopen en werden er in september, net als in juni, opnieuw ruim meer dan duizend genoteerd. Dat is enerzijds een inhaalbeweging nadat de bedrijvensector sinds de COVID-19-crisis enkele jaren onder een stolp van tijdelijke faillissementsbescherming had doorgebracht. Anderzijds tonen de faillissementscijfers ook aan dat heel wat bedrijven de handdoek in de ring hebben moeten gooien door de combinatie van felle automatische kostenstijgingen in een context van een verzwakkende vraag.
Het is dus duidelijk dat de hogere rentevoeten van de ECB en de Federal Reserve in hun strijd tegen de te hoge inflatie, de vraag stilaan beginnen af te remmen (zeker in Europa). Dat is in België momenteel vooral merkbaar in de bouw en renovatie van residentieel en niet-residentieel vastgoed. In de autosector blijft de vraag nog relatief goed op peil, maar is er intense concurrentie uit de VS en China (zeker op de markt van de elektrische voertuigen) die vreet aan de marktaandelen van de Europese autobouwers.
Voor de Belgische bedrijven – die traditioneel ook belangrijke toeleveranciers zijn van de Europese autobouwers – komt bovenop de afbrokkelende vraag, ook nog eens een specifiek en omvangrijk energie- en loonkostenprobleem. Dat begint zwaar door te wegen voor alle producten die enigszins gestandaardiseerd zijn (of kunnen worden) en waarvoor er dus intense internationale concurrentie bestaat. Onze internationale marktaandelen zijn daardoor weer in neerwaartse zin aan het gaan, na een periode van relatieve stabilisatie in 2016-2021.
Het zal dus een belangrijke opdracht zijn voor de volgende regering om die ontwikkeling een halt toe te roepen en te vermijden dat we afstevenen op een onhoudbaar ‘twin deficit’ op onze externe balans en de overheidsrekening, wat zou kunnen leiden tot onrust op de financiële markten.
De recepten daartoe zijn welbekend (ingrijpen in indexering, lonen matigen door strikte naleving van de loonnormwet, stimulerend kader voor O&O en innovatie) en zullen opnieuw uit de kast moeten worden gehaald. Zoals dat in België om de zoveel jaar nodig is, zolang de automatische loonindexering bestaat …
Lees meer artikels over:
