Twee keer per jaar bevraagt het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) zijn sectorfederaties om de economische temperatuur op te meten. Op basis van die enquête (afgenomen in mei) wordt dan de balans opgemaakt van de Belgische economische situatie en van de vooruitzichten voor het komende halfjaar. Uit de enquête blijkt dat de Belgische economie in de eerste maanden van 2023 wat beter stand heeft gehouden dan zes maanden geleden werd verwacht. Het valt echter te vrezen dat die economische opvering geen lang leven beschoren is, gezien de hardnekkig hoge onderliggende inflatie die de rentes nog enige tijd hoog zal houden, en de verslechtering van het concurrentievermogen van de Belgische bedrijven. Een derde van onze sectorfederaties verwacht in het komende halfjaar een verdere achteruitgang van hun activiteit en de helft niet meer dan een stagnatie.
Internationale conjunctuur: tijdelijk beter, maar voor hoe lang?
Onder impuls van geleidelijk normaliserende aanvoerketens ontspanden de grondstoffenprijzen in de voorbije maanden wereldwijd. Daarnaast daalden de gas- en elektriciteitsprijzen in Europa scherp, onder impuls van een zachte winter en goedgevulde gasvoorraden. Onder impuls van die meevallers hield de Europese economie iets beter stand dan 6 maanden geleden verwacht. De internationale vooruitzichten blijven echter onzeker. De hardnekkig hoge onderliggende inflatie in een context van krappe arbeidsmarkten, dwingt centrale banken wereldwijd om de rentevoeten nog wat verder op te trekken. Dat begint stilaan te wegen op de investeringen van en bedrijven.
Belgische economie: consumptie onder stoom …
De economische dynamiek was in ons land in de voorbije maanden wat sterker dan in bijvoorbeeld Duitsland of het VK. Die snellere groei is echter weinig duurzaam want gebaseerd op een zekere mate van ‘dopering’ op korte termijn, met negatieve gevolgen op de wat langere termijn.
Een eerste element daarvan zijn de relatief genereuze compensaties voor de gestegen energieprijzen die aan vrijwel alle gezinnen werden toegekend (btw-verlagingen, basispakket …) bovenop een al zeer breed en volledig geïndexeerd geheel van sociale uitkeringen, waarboven ook nog eens systematisch welvaartsaanpassingen worden toegekend.
Een tweede element is ons veralgemeend systeem van automatische loonindexering dat heeft geleid tot een (meer dan) volledige compensatie van de hoge inflatie voor werknemers en ambtenaren. De keerzijde daarvan is dat de loonkosten in de Belgische bedrijven in 2022-2023 ongeveer 5% sneller zijn toegenomen dan in onze 3 buurlanden, met alle gevolgen van dien voor het concurrentievermogen en de rentabiliteit van de Belgische bedrijven.
… Bedrijven onder druk
In de komende maanden en jaren zullen de relatief sterke kostenstijgingen voor de Belgische bedrijven echter leiden tot een hardnekkig hoge onderliggende inflatie op de binnenlandse markt en een relatief sterke stijging van onze exportprijzen op de buitenlandse markten. De groeibijdrage van de netto-uitvoer zal dan ook nog een aantal jaar aanzienlijk negatief blijven.
Daarbovenop staat ons land in de komende jaren ook voor een meer dan noodzakelijke sanering van onze publieke financiën. Ook dat kan in de komende jaren gaan wegen. Al die zaken leggen op langere termijn een ernstige hypotheek op het groeipotentieel van de Belgische economie.
Nu ingrijpen om terugkeer naar jaren 70 te vermijden
In die moeilijke context van een aanhoudend hoge onderliggende inflatie, verzwakt concurrentievermogen, tanende ondernemingsrentabiliteit, nijpende arbeidsmarktkraptes en verslechterende overheidsfinanciën, staan de beleidsmakers in het laatste jaar van de legislatuur nog voor een aantal cruciale uitdagingen.
Een eerste prioriteit daarbij is om zo snel mogelijk te komen tot een doortastend plan om de in 2022-2023 opgebouwde concurrentiekrachthandicap tegenover onze 3 buurlanden weer weg te werken. Daarbij zou het bijvoorbeeld een uitstekend idee zijn om de tijdelijke lastenverlaging van 7,07% van de werkgeversbijdragen die in het eerste halfjaar van 2023 is voorzien, structureel te maken, bv. onder de vorm van een permanente lastenverlaging van 3,54% van de werkgeversbijdragen.
Een zesmaandelijkse monitoring van onze concurrentiekrachthandicap door de CRB moet ook toelaten om te evalueren of de handicap in de juiste richting evolueert. Zoniet dringen zich (wellicht in de volgende legislatuur) meer drastische maatregelen op zoals een indexsprong, een index in centen i.p.v. procenten, of het gebruik van de indexmassa voor nuttiger doeleinden (bv. voor de verdere uitbouw van tweedepijlerpensioenen).
Daarnaast moet zo snel mogelijk duidelijkheid worden geschapen over onze energiebevoorrading op lange termijn. Dat is immers cruciaal om op lange termijn redelijke energieprijzen te kunnen garanderen. Een helder akkoord over het openhouden van de jongste kerncentrales en dus ook een aanpassing van de wet op de kernuitstap zijn daarbij cruciaal.
De fiscale hervorming mag ook onder geen beding nieuwe verhogingen van de kosten voor de bedrijven met zich brengen. Een verlaging van de personenbelasting moet binnen de personenbelasting worden gefinancierd of door een vermindering van de overheidsuitgaven, niet door extra lasten te leggen op de bedrijven die het vandaag sowieso al moeilijk hebben.
En ook meer in het algemeen zal deze regering de broodnodige sanering van de overheidsfinanciën moeten aanvatten. Het is hoog tijd om de tering naar de nering te zetten.
Ten slotte blijven de kraptes op onze arbeidsmarkt momenteel dermate hoog, dat een aantal hervormingen van onze arbeidsmarkt en vooral van een aantal systemen die ‘niet of minder werken’ te aantrekkelijk maken, meer dan ooit noodzakelijk zijn.
We hopen stellig dat de federale regering in het laatste jaar van haar legislatuur nog een aantal stappen in de juiste richting zet en zo voorkomt dat ons land in de komende jaren afglijdt naar een structureel lager groeipad. Voor het Belgische bedrijfsleven moet een scenario zoals in de jaren 70 absoluut vermeden worden.
Gelieve de volledige studie hier te vinden.
Lees meer artikels over:
