De economische veiligheid van de EU

Op 20 juni stelde de Europese Commissie een mededeling voor over economische veiligheid. Die mededeling, die al besproken werd in de Europese Raad van 29 en 30 juni, legt de basis voor verschillende wetgevende initiatieven die er in de komende maanden aankomen.

Een sterk EU vanbinnen en vanbuiten

De bedoeling van die mededeling is om de economie van de EU sterk en competitief te maken. Niet enkel binnen haar grenzen, maar ook daarbuiten. De nieuwe geopolitieke spanningen, de oorlog in Oekraïne, de COVID-19-pandemie, cyber- en infrastructuuraanvallen, buitenlandse inmenging en desinformatie, samen met de immense technologische vooruitgang, maken de EU waakzaam voor gevoelige technologieën die uiteindelijk tegen haar gebruikt zouden kunnen worden. Dat creëert immers immense risico’s voor de EU, haar inwoners, maar ook haar bedrijven.

Tegelijkertijd wil de EU echter ook niet protectionistisch worden en zich helemaal afsluiten. De economie moet dus open blijven. Dat wil zeggen dat onze partnerschappen en handel met andere landen voorop moeten blijven staan en ook onze interne markt goed moet blijven functioneren.

De risico’s

Om dat allemaal kracht bij te zetten, komt de EU nu dus met een allesomvattende strategische aanpak. Daarbij identificeert de Commissie vier categorieën van risico’s:  

• Risico’s voor de veerkracht van toeleveringsketens, waaronder de energievoorzieningszekerheid
• Risico’s voor de fysieke en cyberveiligheid van kritieke infrastructuur
• Risico’s in verband met de veiligheid van technologie en technologielekkage
• Risico in verband met het als wapen gebruiken van economische afhankelijkheid of economische dwang

Samen met de lidstaten zal de Commissie echter verder onderzoek doen naar de risico’s voor kritieke toeleveringsketens. De Raad zal dan op basis van input van de Commissie om de zes maanden die risico’s evalueren.

De aanpak: de 3 P’s: promoting, protecting & partnering

De strategie van de Commissie bestaat uit drie onderdelen:

• Het bevorderen van de competitiviteit en groei van de EU, het versterken van de interne markt, het ondersteunen van een sterke en veerkrachtige economie en het stimuleren van de onderzoeks-, technologische en industriële basis van de EU. De Commissie stelt ook een nieuwe verordening voor om een platform voor strategische technologieën voor Europa (‘STEP’) op te richten. Dat platform zal de ontwikkeling, fabricage of versterking van de waardeketens van geavanceerde en digitale technologieën, schone technologieën en biotechnologieën in de EU ondersteunen om de doelstellingen van de groene en digitale transitie te verwezenlijken. Dat zou de Unie in staat stellen strategische afhankelijkheden te verminderen of te voorkomen.
• De economische veiligheid beschermen door een aantal beleidsmaatregelen en instrumenten aan te nemen, waaronder nieuwe gerichte instrumenten waar nodig.
• Partnerschappen aangaan en de samenwerking met landen wereldwijd verder versterken.

Voor elk van die drie onderdelen, beschrijft de Commissie waar ze reeds mee bezig is en wat ze in de toekomst nog wil verwezenlijken.

VBO – Principieel is het VBO voorstander van dergelijke allesomvattende strategie. Het zal deze mededeling grondig analyseren. Echter, een lijst van strategische technologieën cruciaal voor de economische veiligheid lijkt niet het beste idee gezien er dan voorbij wordt gegaan aan het feit dat die technologieën constant evolueren en het dus beter zou zijn om een aantal criteria te bepalen waaraan die technologieën dienen te voldoen. Indien toch een lijst zou worden bepaald, zou de privésector voldoende geconsulteerd moeten worden en zou de lijst op regelmatige basis bijgewerkt moeten worden zodat die steeds in lijn is met wat er in de praktijk gaande is in het bedrijfsleven. Voor wat de ‘dual use’-strategie betreft, is het noodzakelijk om ervoor te zorgen dat die zo veel als mogelijk geharmoniseerd wordt in alle lidstaten en dat er geen fragmentatie plaatsvindt. Het is niet enkel belangrijk om te kijken naar deze mededeling, maar het is belangrijk om alle voorstellen die op bedrijven afkomen bij elkaar te leggen (vb. due diligence enz.). De ‘red tape’ (administratieve lasten) moet immers verminderen en het moet haalbaar zijn voor bedrijven om te voldoen aan alle wetgeving.