Een akkoord dat (te) lang op zich liet wachten

Het akkoord is een goede zaak, ook al moet het op belangrijke punten nog worden verduidelijkt en is het jammer dat de federale regeringen (deze en de vorige) veel te laat in actie zijn geschoten. Als er overeenstemming wordt bereikt over een aantal belangrijke nog te bespreken punten, zou er tegen de zomervakantie een vennootschap worden opgericht waarin Engie en de Belgische staat elk voor 50% participeren om de twee verlengde reactoren te beheren (de exploitatie zelf valt onder de bevoegdheid van ENGIE). Die veilige verlenging (onder toezicht van het FANC, de nucleaire waakhond) belooft veel goeds. Eerst en vooral voor het klimaat. Zo komt er geen CO₂ vrij bij de productie van elektriciteit, in ruil voor een toename van het radioactief afval (van categorie C) van 4%. Daarnaast is de verlenging goed nieuws voor de bevoorradingszekerheid: diversificatie, grotere energieonafhankelijkheid ... En tot slot is de verlenging een manier om de prijzen te drukken. Wat die prijzen betreft, is er in ieder geval nood aan een discussie over de elektriciteitsmarkt en de werking ervan (elementen schrappen/toevoegen).

Van onzekerheid naar voorzichtige zekerheid?

Een deel van het akkoord gaat over het beheer van radioactief afval. Met het beheer van laagradioactief afval zijn we bekend, maar het beheer van hoogradioactief of langlevend afval moet nog verder worden onderzocht. Daarover werd een principebesluit genomen waarin is gekozen voor diepe berging in België, maar de concrete modaliteiten daarvan (keuze van de ondergrond, locatie, bergingsvoorwaarden enz.) moeten nog worden vastgesteld. Op die manier blijft de exploitant van de centrales in grote onzekerheid zitten. Vandaag ligt er met dit akkoord een ‘cap’, een financieel plafond, op tafel voor het beheer van dat afval. Die cap zal zeer hoge risicopremies omvatten. De rekening zal dus wellicht duur uitvallen, maar biedt een groot voordeel: zekerheid voor de exploitant, net als voor elke industriële speler. Indien in een later stadium minder dure oplossingen zouden worden gevonden, zou de Belgische staat daar alleen maar baat bij hebben. Natuurlijk geldt het omgekeerde eveneens, maar zoals gezegd werd er met marges gewerkt. Bovendien zou de staat, zodra de verschillende elementen zijn afgerond, kunnen overwegen om samen te werken met andere landen op het vlak van afvalbeheer.

What’s next?

Op korte termijn is het de bedoeling de besprekingen af te ronden. Maar zoals altijd schuilt de duivel in de details ... in dit geval details van honderden miljoenen euro’s voor het beheren van radioactief afval. Daarnaast willen we op langere termijn vooruitdenken. De volgende regering zou de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 met 20 jaar in plaats van 10 jaar en indien mogelijk ook de verlenging van Tihange 1 moeten overwegen. Zo zouden we langer kunnen genieten van de voordelen van kernenergie en zou het eenvoudiger zijn om de link te maken met de capaciteit die vanaf nu moet worden ondersteund en uitgebouwd.

De regering moet zich immers vandaag al wapenen voor de toekomst. Ze heeft al stappen gezet, o.a. op het vlak van offshore-windenergie en waterstof. Ze wees zelfs een budget van 100 miljoen euro over 4 jaar toe aan het SCK CEN voor studies "over SMR's", een nieuwe soort kleine kernreactor die tal van voordelen biedt. Het is de bedoeling om het meest interessante type SMR voor België te identificeren. De Verenigde Staten, Canada, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en zelfs Nederland volgen dezelfde piste. Ze maken daartoe middelen vrij en trekken (o.a. Belgische) kennis aan. Wat doet België? En doet het dat snel en doortastend genoeg? Staat de huidige wet, die zal worden aangepast voor de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 en die elk nieuw gebruik van kernenergie verhindert, een dergelijke dynamiek in ons land niet in de weg? België mag op dat vlak geen steken laten vallen. Ons land beschikt over heel wat expertise, en al die krachten moeten snel worden gemobiliseerd.

Een troef in onze energiemix

Het akkoord ligt volledig in de lijn van onze energievisie en is een troef in onze energiemix. Ook al neemt de staat op deze manier maar gedeeltelijk haar “energielot opnieuw in handen”, zoals de premier het verwoordde, door deze overeenkomst neemt ze wel een actievere rol op in de elektriciteitsproductie van ons land. Maar het zou verstandig zijn verder vooruit te kijken op nucleair gebied en de deur open te zetten voor SMR's. Als we die nu sluiten, zetten we onze toekomst op het spel.