Belgisch mechanisme voor de screening van buitenlandse investeringen : Habemus pactum!
Na meer dan drie jaar onderhandelen zijn de deelstaten en de federale regering het eindelijk eens geworden over een voorstel van samenwerkingsakkoord voor de invoering van een mechanisme voor de screening van buitenlandse investeringen.
Hoe gaat het in zijn werk?
De bedoeling van het principiële akkoord is om op 1 januari 2023 een mechanisme in werking te stellen dat de nationale veiligheid, de openbare orde en de strategische belangen van alle betrokken entiteiten – namelijk de gewesten, de gemeenschappen en de federale staat – moet vrijwaren. Daarvoor wordt een interfederale screeningscommissie (ICS) opgericht, samengesteld uit vertegenwoordigers van de verschillende overheidsdiensten en een voorzitter afgevaardigd door de FOD Economie, waar ook het secretariaat zich zal bevinden.
Bepaalde investeringen zullen dus moeten worden gemeld, indien zij gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid, de openbare orde of de strategische belangen én indien er sprake is van een duurzame directe betrekking tussen de buitenlandse investeerder en de onderneming of ondernemer. In de voorlopige tekst wordt duidelijk gemaakt wat als dergelijke investering kan worden beschouwd:
1) Een eerste categorie betreft investeringen waarbij 25% van de stemrechten wordt verkregen en waarvan de activiteit raakt aan o.a.:
- vitale infrastructuur in bepaalde categorieën (*)
- technologieën en grondstoffen essentieel voor belangen gerelateerd aan de veiligheid en de openbare orde
- de voorziening van kritieke input
- de toegang tot gevoelige info
- de sector van de private veiligheid
- de vrijheid van de media
- technologieën van strategisch belang in de biotechnologiesector mits ze voldoen aan bepaalde extra voorwaarden.
2) De tweede categorie betreft investeringen die 10% van de stemrechten vertegenwoordigen, in een onderneming met minstens 100 miljoen euro jaaromzet in het boekjaar vóór die verwerving van de stemrechten en activiteiten die raken aan defensie, energie, cyberveiligheid, elektronische communicatie of digitale infrastructuur.
Elke bevoegde overheid voert binnen de ICS afzonderlijk onderzoek in lijn met haar bevoegdheden voor het vrijwaren van de openbare orde, de nationale veiligheid en de strategische belangen door te toetsen of volgende risico’s worden voorkomen:
1) Aantasting van de continuïteit van vitale processen van de hiervoor opgesomde activiteiten die bij uitval of verstoring tot ernstige maatschappelijke ontwrichting zou kunnen leiden en een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid, de strategische belangen en de levenskwaliteit van de Belgische bevolking.
2) Aantasting van de integriteit of exclusiviteit van kennis en informatie gelinkt aan die vitale processen en de daartoe nodige hoogwaardige gevoelige technologie.
3) Ontstaan van strategische afhankelijkheden.
Tijdens die procedure wordt de investering dus tijdelijk ‘on hold’ gezet. Indien er aanwijzingen zijn van een mogelijk gevaar, wordt een screeningsprocedure opgestart. Na onderzoek kan de investering dan ofwel toegelaten worden, toegelaten worden mits bijsturende maatregelen of geweigerd worden. Ook kan de ICS boetes opleggen indien een investeerder bepaalde zaken aan zijn laars heeft gelapt. Bovendien kan de ICS in bepaalde gevallen ook ambtshalve een onderzoek openen.
Waarom is het er (na zo’n lange tijd) gekomen?
Die denkoefening werd opgestart nadat de Europese Commissie naar buiten kwam met haar voorstel voor een kader voor de screening van buitenlandse directe investeringen (verordening 2019/452). Dat kader stelt bepaalde principes voorop om de rechtszekerheid te garanderen in lidstaten die gebruik maken van een dergelijk mechanisme. Bovendien is het ook de bedoeling om op dat vlak meer samen te werken met de Commissie en met andere lidstaten.
Op Belgisch niveau was het echter een zeer moeilijk proces en was er zeer veel divergentie waardoor het proces meer tijd in beslag nam dan initieel gedacht. Bovendien is het proces nog niet beëindigd want het voorstel moet nog door de Raad van State geanalyseerd worden, gevolgd door een tweede lezing door het overlegcomité. De tekst zoals overeengekomen tijdens het overlegcomité van 1 juni is immers nog geen definitieve tekst, maar kan hopelijk vóór 31 december 2022 aan de verschillende parlementen worden voorgelegd om vervolgens op 1 januari 2023 in werking te treden.
Het was uiterst belangrijk om de aantrekkelijkheid van België als investeringsland te behouden
Het VBO heeft samen met VOKA, UWE en BECI steeds een aantal principes verdedigd die ervoor moesten zorgen dat het mechanisme onze aantrekkelijkheid als investeringsland niet in het gedrang brengt. Wij zijn dan ook tevreden dat er uiteindelijk één uniek interfederaal systeem wordt beoogd zodat fragmentatie wordt tegengegaan en investeerders niet afgeschrikt worden door screening bij verschillende instanties. Bij de effectieve invoering van het nieuwe mechanisme moeten doeltreffendheid en voorspelbaarheid absoluut voorrang krijgen als basisprincipes. Voor het onderzoek van dossiers moeten redelijke termijnen worden vastgelegd, zodat België aantrekkelijk blijft en zijn concurrentiepositie ten opzichte van de buurlanden behoudt. Verder is het essentieel dat het toekomstige mechanisme alle waarborgen biedt op het vlak van rechtszekerheid, zowel aan de Belgische ondernemingen als aan hun buitenlandse investeringspartners. Daarnaast is het belangrijk dat de privésector en de overheden die bij het screeningmechanisme betrokken zijn, voortdurend met elkaar in dialoog blijven, onder meer over de toekomstige technologische ontwikkelingen.
(*) Energie, vervoer, water, gezondheid, elektronische communicatie en digitale infrastructuur, media, gegevensverwerking, lucht- en ruimtevaart, defensie, verkiezingsinfrastructuur, financiële infrastructuur enz.
Foto ©belga
